Ontbijtgranen

Wat zijn ontbijtgranen?

Ontbijtgranen zijn graanproducten. Ze worden ontbijtgranen genoemd, omdat ze meestal bij het ontbijt worden gegeten. 

Welke soorten ontbijtgranen zijn er? 

Er zijn veel soorten ontbijtgranen. Sommige soorten bestaan alleen uit volkorengraan, aan andere soorten zijn bijvoorbeeld noten, zaden en ongezoet gedroogd fruit toegevoegd. In de supermarkt vind je veel ontbijtgranen waaraan suiker en zout zijn toegevoegd. Bijvoorbeeld in de vorm van honing of gesuikerd gedroogd fruit. Als de ontbijtgranen bijvoorbeeld kokossnippers of chocolade bevatten, kan er veel verzadigd vet in zitten. Deze ontbijtgranen staan  niet in de Schijf van Vijf. Ontbijtgranen worden meestal gegeten met melk, yoghurt of kwark.    

Voorbeelden van soorten ontbijtgranen zijn:

• Ontbijtpap, zoals Brinta en Bambix, gemaakt van verschillende soorten granen.
• Havermout, gemaakt van geknipte en geplette haverkorrels.
• Muesli, gemaakt van gemengde (volkoren) granen, ongezouten noten, zaden en ongezoete gedroogde vruchten.
• Cruesli, gemaakt van geroosterde en gepofte (volkoren) granen, en vaak met toevoegingen zoals kokossnippers en (gesuikerd) gedroogd fruit.
• Cornflakes, gemaakt van maïs, soms gesuikerd.
• Gepofte rijstproducten en ontbijtgranen gericht op kinderen, zoals chocopops en honingrondjes, gemaakt van bijvoorbeeld hele rijstkorrels of (volkoren)tarwevlokken. Veel voorkomende smaken zijn honing en chocolade. Aan deze producten wordt vaak suiker en zout toegevoegd en staan meestal niet in de Schijf van Vijf.

Hoe bewaar je ontbijtgranen?

Bewaar ontbijtgranen koel, donker en droog. Dan zijn ze lang houdbaar. Bewaar geopende verpakkingen ontbijtgranen in voorraadbussen of -dozen die je goed kunt afsluiten. Zo voorkom je dat er ongedierte op afkomt. 

Zijn ontbijtgranen gezond?

Ontbijtgranen, zoals havermout en muesli van volkoren granen (eventueel met ongezouten noten en ongesuikerd gedroogd fruit), passen in een gezond voedingspatroon. Ze leveren net als brood koolhydraten, eiwitten, vezels, B-vitamines en mineralen.

Staan ontbijtgranen in de Schijf van Vijf?

Ontbijtgranen staan in de Schijf van Vijf als er geen zout is toegevoegd, en er niet te veel suiker inzit (niet meer dan 16 gram suiker per 100 gram). In de winkel vind je ook veel soorten ontbijtgranen die buiten de Schijf van Vijf vallen. Bijvoorbeeld omdat er veel suiker in zit, of zout aan is toegevoegd. 

Volkoren

Volkorengraanproducten zijn goed voor je, bijvoorbeeld omdat ze het risico op bepaalde hartziekten verlagen. Lees meer over volkoren. 

Haver

Haver is gunstig voor je gezondheid. Het eten van 30 tot 60 gram haverproducten (zoals havermout) per dag, verlaagt het LDL-cholesterolgehalte in het bloed. Bij een hoog LDL-cholesterolgehalte is er een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. 

Gluten

Veel ontbijtgranen bevatten gluten. Mensen met de aandoening  coeliakie kunnen niet tegen gluten. Op het etiket staat welke granen in het product zitten. Glutenbevattende granen zijn tarwe (waaronder spelt), rogge, gerst, en khorasantarwe (voorheen kamut). Haver bevat van nature geen gluten, maar is wel vaak besmet met glutenbevattende granen. Haverproducten zijn daarom ook niet geschikt voor mensen met coeliakie, tenzij het officiële 'Crossed Grain' keurmerk op de verpakking staat. Lees hier meer over glutenvrij eten.

Kun je veilig ontbijtgranen eten?

Je kunt veilig ontbijtgranen eten. In granen kunnen wel heel kleine hoeveelheden schimmelstoffen zitten, die tijdens de opslag kunnen ontstaan. Daarnaast kan er acrylamide in ontbijtgranen zitten als ze tijdens de productie zijn verhit. Het risico dat deze hoeveelheden schadelijk zijn voor de gezondheid is echter klein.

Schimmels

Door schimmelgroei tijdens opslag van vochtige granen kunnen kleine hoeveelheden schadelijke schimmelgifstoffen (mycotoxines) voorkomen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert steekproefsgewijs of deze schimmelgifstoffen in de granen zitten.

Consumenten krijgen waarschijnlijk minder schimmelgifstoffen binnen dan schadelijk is voor de gezondheid. Het risico dat ze je ziek maken is daarom zeer klein.  

Acrylamide

In ontbijtgranen kunnen kleine hoeveelheden van de mogelijk schadelijke stof acrylamide voorkomen. De hoeveelheden zijn erg klein en wie gevarieerd eet, krijgt minder acrylamide binnen dan schadelijk zou kunnen zijn voor de gezondheid.

Hoe vaak kun je ontbijtgranen eten?

Je kunt bijvoorbeeld een keertje havermout of muesli eten in plaats van brood. Neem er magere of halfvolle zuivel bij, en eventueel wat ongezouten noten en fruit. Dan heb je een ontbijt dat past in de Schijf van Vijf. Havermout, muesli en andere volkoren ontbijtgranen staan in de Schijf van Vijf als er geen zout is toegevoegd, en er niet te veel suiker inzit (niet meer dan 16 gram suiker per 100 gram).

Je kunt brood beter niet volledig vervangen door ontbijtgranen. Aan brood wordt namelijk jodium toegevoegd en aan ontbijtgranen vaak niet. Eet je altijd ontbijtgranen in plaats van brood, dan kan het zijn dat je te weinig jodium binnenkrijgt. Jodium zorgt ervoor dat de schildklier goed werkt. 

Volkoren

Volkoren producten bevatten goede voedingsstoffen en zijn daarom gunstig voor je gezondheid. Eet er dus genoeg van. Als je eet volgens de Schijf van Vijf, krijg je voldoende volkoren producten binnen. 

Je herkent volkoren ontbijtgranen door op het etiket te kijken. Bij de ingrediënten staat dan bijvoorbeeld volkoren tarwemeel of volkoren havervlokken. Als er bloem staat, is het niet volkoren. 

Er worden ook ‘witte’ producten verkocht, zoals cornflakes en crispy ontbijtgranen, waar vaak suiker aan is toegevoegd. Het is beter voor je gezondheid als je deze vervangt door havermout of muesli.

Let op toevoegingen

Aan veel soorten ontbijtgranen - zoals krokante muesli of cruesli - is bijvoorbeeld suiker, honing of chocolade toegevoegd. Kijk op het etiket wat er precies inzit. 

Advies op maat

Lees meer over brood en graanproducten en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat. 

Etiket: waar kan ik op letten bij ontbijtgranen?

Eisen ten aanzien van etikettering zijn vastgelegd in de Warenwet etikettering. Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket.   

Sinds 1999 mag er ook jodium worden toegevoegd aan andere graanproducten dan brood, zoals aan cornflakes en havermout. Als er jodium aan ontbijtgranen is toegevoegd, staat dat op het etiket. 

Keurmerk

Er zijn biologische ontbijtgranen verkrijgbaar.