Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Y Z
Encyclopedie A-Z

Koolhydraatarm dieet

Bij een koolhydraatarm dieet eet je minder koolhydraten dan aanbevolen. Sommige koolhydraatarme diëten zijn gericht op het verbeteren van bloedglucosewaarden. Andere zijn bedoeld om af te vallen of gebaseerd op het idee dat het gezonder zou zijn om bepaalde producten met koolhydraten te vermijden. 

Er zitten voor- en nadelen aan een koolhydraatarm dieet. Een voordeel is dat deze diëten vaak ook rijk zijn aan eiwitten, en het eten van voldoende eiwitten tijdens het afvallen kan ervoor zorgen dat er mogelijk meer spiermassa behouden blijft. Een nadeel is dat veel koolhydraatarme diëten vaak veel (verzadigd) vet en te weinig voedingsvezels leveren. 

Wat is een koolhydraatarm dieet?

Een koolhydraatarm dieet of ‘laag koolhydraat hoog vet dieet’ is een dieet waarmee je relatief veel energie uit eiwitten en vet haalt en weinig energie uit koolhydraten. Vormen van koolhydraten in onze voeding zijn suikers, zetmeel en vezels. Koolhydraten zitten bijvoorbeeld in brood, aardappels, peulvruchten, groente en fruit, maar ook in frisdrank, koek en snoep. Een koolhydraatarm dieet levert 50 tot maximaal 130 gram koolhydraten per dag. We spreken van een ketogeen dieet als je maximaal 50 gram koolhydraten per dag neemt, wat extreem laag is. 

Een vergelijking: een gemiddelde volwassen vrouw eet ongeveer 210 gram koolhydraten per dag. Dat is een normale hoeveelheid. De Gezondheidsraad adviseert namelijk dat wie gezond wil eten, minimaal 40% van zijn energie uit koolhydraten haalt. Voor de gemiddelde volwassen vrouw komt dat neer op minimaal 200 gram per dag.

Wat is het doel van een koolhydraatarm dieet?

Sommige koolhydraatarme diëten zijn gericht op het verbeteren van bloedsuikerwaarden. Voor mensen met diabetes type 2 kan zo’n dieet onder begeleiding van een diëtist zinvol zijn. Een koolhydraatarm dieet kan ervoor zorgen dat mensen afvallen, als ze minder calorieën binnenkrijgen dan voor het dieet. Afvallen heeft voor mensen met diabetes met overgewicht een positief effect op de gevoeligheid voor insuline. 

Voorbeelden van een koolhydraatarm dieet

Veel koolhydraatarme diëten zijn bedoeld om af te vallen. Bekende koolhydraatarme afvaldiëten zijn Atkins, Dukan en Dr. Frank. Andere diëten met relatief weinig koolhydraten zijn het Total Well-being Dieet, Mayo dieet, South Beach, Scarsdale en 17 dagen dieet. 

Dan zijn er nog diëten met weinig koolhydraten gebaseerd op het idee dat het gezonder is om bepaalde producten met koolhydraten te mijden. Het Paleodieet is hier een voorbeeld van.

Kun je afvallen met een koolhydraatarm dieet?

Elk type dieet waarin je minder energie binnenkrijgt dan je gebruikt, zal zorgen voor gewichtsverlies. Dit geldt dus ook voor een koolhydraatarm dieet waarbij je minder calorieën inneemt dan voorheen. Maar krijg je evenveel calorieën binnen, dan zorgt een dieet met weinig koolhydraten niet voor meer gewichtsverlies dan een dieet met veel koolhydraten. 

Koolhydraatarme diëten zorgen op de lange termijn niet voor meer gewichtsverlies dan diëten hoger in koolhydraten.

Wat zijn de voordelen van een koolhydraatarm dieet?

Een dieet dat arm is aan koolhydraten, is vaak rijk aan eiwitten. Een koolhydraatarm dieet rijk aan eiwitten kan je langer een gevoel van verzadiging geven. Dus je hebt langer het gevoel dat je vol zit. Verder zijn eiwitten belangrijk voor de opbouw van je spieren. Het eten van voldoende eiwitten tijdens afvallen kan er mogelijk voor zorgen dat er meer spiermassa behouden blijft. 

Wat zijn de nadelen van een koolhydraatarm dieet?

Nadelen van een koolhydraatarm dieet kunnen zijn:

  • Koolhydraatarme diëten zijn vaak ook rijk aan vetten. Diëten die hoog zijn in vet, zijn vaak ook (te) hoog in verzadigd vet. Vanwege het risico op hart- en vaatziekten raadt de Gezondheidsraad aan om producten met verzadigd vet zoveel mogelijk te vervangen door producten met onverzadigd vet. De richtlijnen van het Voedingscentrum sluiten hierop aan. 
  • Een koolhydraatarm dieet vergroot de kans op tekorten van sommige voedingsstoffen, met name van bepaalde B-vitamines, voedingsvezel en jodium. Brood is bijvoorbeeld een belangrijke bron van jodium. Daarnaast mis je de positieve effecten op je gezondheid van sommige koolhydraatrijke producten. Zo verlagen volkorenproducten de kans op hartziekten, diabetes type 2 en darmkanker. 
  • Veel mensen houden een afvaldieet niet lang vol, omdat het te streng, te eenzijdig of te onpraktisch is. Bovendien is gewichtsverlies meestal niet blijvend, omdat er geen gezond eetpatroon is aangeleerd.

Ketogeen dieet (dieet met zeer weinig koolhydraten)

Bij een ketogeen dieet eet je extreem weinig koolhydraten. Namelijk maximaal 50 gram per dag.

De koolhydraten die je eet worden in je lichaam omgezet naar glucose. Glucose geeft je cellen de energie die je nodig hebt om bijvoorbeeld te bewegen en adem te halen. Glucose ligt als glycogeen in je lever opgeslagen.

Normaal gesproken geeft de lever glucose af aan het bloed als het glucoseniveau in je bloed daalt. Maar als je onvoldoende glucose eet is er weinig glycogeen opgeslagen in je lever en dan is dit niet mogelijk. Dit zorgt ervoor dat er weinig glucose in het bloed zit. Het lichaam merkt dit op en schakelt over naar vetzuurverbranding. Door het verbranden van vetzuren ontstaan er ‘ketonen’ of ‘ketonlichamen’. Ketonen kunnen door de hersenen, spieren en het zenuwstelsel in plaats van glucose worden gebruikt.

Ketonen maken het bloed zuurder. Het lichaam komt door het volgen van een ketogeen dieet in ‘ketose’. Hoewel bij gezonde mensen het lichaam goed in staat is om de zuurgraad van het bloed op peil te houden, is er nog onvoldoende onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van ketose op de lange termijn.

Het ketogeen dieet is vaak nog lastiger vol te houden dan een koolhydraatarm dieet.

Koolhydraatarm dieet bij diabetes type 2

Het kan sommige mensen met diabetes helpen om (tijdelijk) minder koolhydraten te eten. Bijvoorbeeld om gewicht te verliezen of wanneer de bloedglucosewaarden niet goed ingesteld raken. Wat voor jou werkt bekijk je samen met je diëtist, arts, praktijkondersteuner of diabetesverpleegkundige.

Of je nu wel of geen koolhydraatbeperkt dieet volgt: het is in ieder geval belangrijk dat je je koolhydraten uit gezonde producten haalt, zoals volkoren graanproducten, peulvruchten, groente en fruit. En kies ook voor eiwitten en vetten uit gezonde producten, zoals (vette) vis, peulvruchten, ongezouten noten en plantaardige oliën.

Een koolhydraatbeperkt dieet kan op de korte termijn een positief effect hebben op de bloedglucosewaarden en het gewicht van mensen met diabetes type 2. Wanneer je met een koolhydraatbeperkt dieet gewicht verliest, heeft dit gewichtsverlies ook gunstige effecten op de gevoeligheid van je lichaam voor insuline en op de bloedglucosespiegel. Vooral voor mensen met diabetes die overgewicht hebben, is gewichtsverlies positief. Op lange termijn zien onderzoeken geen verschil meer in bloedglucosewaarden en gewicht tussen een koolhydraatbeperkt dieet en andere energiebeperkte diëten. Dit kan onder andere komen doordat een koolhydraatbeperkt dieet voor veel mensen lastig lang vol te houden is. Er zijn geen studies naar de relatie tussen het volgen van een koolhydraatbeperkt dieet en het optreden van chronische aandoeningen op lange termijn, zoals hart- en vaatziekten. 

Als je diabetes hebt en een koolhydraatbeperkt dieet of ketogeen dieet wilt volgen, is een goede medische begeleiding en begeleiding van een diëtist extra belangrijk. Zij helpen je je medicatie aan te passen aan je voedingspatroon en tekorten in je voedingspatroon te voorkomen. Aandachtspunten bij een koolhydraatbeperkt voedingspatroon zijn bijvoorbeeld vezels, foliumzuur en jodium.

Lees meer over gezond eten met diabetes type 2.

Overige ziektebeelden

Het ketogeen dieet kan ingezet worden bij de behandeling van epilepsie. In dat geval is het altijd een aanvulling op de behandeling met medicijnen. Het dieet mag alleen onder medische begeleiding gevolgd worden en heeft niet bij iedereen effect. Voor ziekten als multiple sclerosis (MS) is er op dit moment nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs over de mogelijke effecten van het ketogeen dieet.