Jodium is een spoorelement dat belangrijk is voor de productie van schildklierhormonen. Deze hormonen zijn nodig voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling.
Van nature komt jodium voor in zeevis, eieren, zuivelproducten en zeewier. Toegevoegd jodium zit in sommige vleeswaren, gejodeerd keukenzout en bakkerszout.
Mensen die weinig of geen brood eten of brood zonder gejodeerd zout, zoals veel biologisch brood of een deel van het thuisgebakken brood, lopen het risico op een jodiumtekort. Bij een jodiumtekort gaat de schildklier trager werken en opzwellen (krop). Bij kinderen leidt jodiumgebrek tot een groeiachterstand en een verminderd leervermogen en bij een groot tekort tot dwerggroei.
Omschrijving
Jodium is een spoorelement. Een spoorelement
is een mineraal waarvan het lichaam maar erg weinig nodig heeft.
Waar zit jodium in?
Jodium komt voor in brood dat gebakken is met bakkerszout, zeevis, eieren, zuivelproducten, zeewier en sommige vleeswaren.
In Nederland zit er van nature niet veel jodium in de voeding. Daarom wordt jodium toegevoegd aan:
bakkerszout voor het bakken van brood en broodvervangers (bevat 65 milligram jodium per kilo zout). Bakkers zijn niet verplicht om bakkerszout te gebruiken.
gejodeerd keuken- en tafelzout (bevat 21 milligram jodium per kilo zout).
gejodeerd dieetzout met een laag natriumgehalte (bevat 21 milligram jodium per kilo zout).
nitrietpekelzout voor vleeswaren. Vleeswarenproducenten zijn niet verplicht om gejodeerd nitrietpekelzout te gebruiken.
Op het etiket van zout staat of jodium is toegevoegd. In zeezout zit nauwelijks jodium. Op het etiket van brood staat of bakkerszout gebruikt is. Of vraag het na bij de bakker. Bakkerszout is te koop voor mensen die zelf brood bakken.
Gezondheidseffecten
Jodium is belangrijk voor de productie van de schildklierhormonen. Deze hormonen zijn nodig voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling.
Jodiumtekort
De meeste Nederlanders krijgen voldoende jodium binnen via de voeding. In de schildklier zit normaal gesproken een grote voorraad jodium. Wie te weinig jodium binnenkrijgt, merkt dat dus vaak pas na enkele jaren. Je loopt kans op een jodiumtekort als je weinig of geen brood eet of brood zonder gejodeerd zout, zoals veel biologisch brood of een deel van het thuisgebakken brood.
Bij een tekort aan jodium gaat de schildklier trager werken en opzwellen. Dit heet ook wel struma of krop. Klachten bij traag werkende schildklier kunnen zijn: gewichtstoename, het veel koud hebben, traagheid en obstipatie. Bij kinderen leidt een jodiumtekort tot een groeiachterstand en een verminderd leervermogen en bij een groot tekort tot dwerggroei (cretinisme).
Te veel jodium
Een te hoge inname van jodium kan de werking van de schildklier verstoren. Daarom is voor jodium een veilige bovengrens vastgesteld. Te veel jodium kan onder andere leiden tot schildkliervergroting of een overstimulering van de schildklier. Bij de meeste mensen hoeft een teveel aan jodium niet tot problemen te leiden. Mensen met een jodiumtekort of een schildklierafwijking zijn extra gevoelig voor een hoge jodiuminname. Klachten die kunnen ontstaan zijn diarree, gewichtsverlies bij goede eetlust, hartkloppingen en nervositeit. Een te hoge jodiuminname komt slechts bij hoge uitzondering voor bij mensen die veel zeewier eten.
Voedingsadvies
Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je voldoende jodium binnen. Vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een advies op maat.
Of jij voldoende jodium binnenkrijgt kun je nagaan in de Eetmeter op Mijn Voedingscentrum.
Lees meer bij Hoe krijg ik voldoende jodium binnen?
Advies bij zelfgebakken brood, weinig brood of biologisch brood
Mensen die zelf brood bakken raden we aan om bakkerszout te gebruiken. Anders loop je kans om te weinig jodium binnen te krijgen.
Biologisch brood wordt vooral door ambachtelijke bakkers vaak gebakken zonder bakkerszout en bevat dan bijna geen jodium. Kijk op het etiket of vraag je bakker of het brood met bakkerszout is gemaakt.
Als je weinig brood of biologisch brood of zelfgebakken brood zonder bakkerszout eet, let er dan op dat je jodium binnenkrijgt uit andere bronnen. Bijvoorbeeld door zeevis, zuivel of eieren te nemen.
Jodiumtabletten
Jodiumtabletten zijn bedoeld voor mensen die zijn blootgesteld aan radioactief jodium door een kernramp. Meer informatie hierover vind je op de website van de rijksoverheid.
Wanneer je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je voldoende jodium binnen. Het is niet nodig om tabletten met jodium te gebruiken als aanvulling op je normale voeding. Als je (multivitamine)tabletten met jodium gebruikt, let er dan op dat ze niet meer dan 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium bevatten.
Jodium in zeewier en kelptabletten
Ook in zeewier zit jodium, maar de hoeveelheden variëren sterk. Het gebruik van kelptabletten (zeewiertabletten) wordt daarom afgeraden. Het jodiumgehalte van kelp is namelijk ook erg variabel, waardoor de tabletten te veel of te weinig jodium kunnen bevatten.
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
Hoeveel jodium heb je dagelijks nodig?
De Gezondheidsraad heeft voor jodium geen aanbevolen hoeveelheden opgesteld. In Scandinavië zijn in 2012 aanbevolen hoeveelheden afgeleid. Deze worden ook in Nederland gebruikt.
Aanvaardbare bovengrens
Voor een veilige inneming van jodium zijn door de Europese Voedselveiligheid Autoriteit (EFSA 2006) de volgende bovengrenzen vastgesteld:
- 200 microgram per dag voor kinderen van 1-3 jaar
- 250 microgram per dag voor kinderen van 4-6 jaar
- 300 microgram per dag voor kinderen van 7-10 jaar
- 450 microgram per dag voor kinderen van 11-14 jaar
- 500 microgram per dag voor kinderen van 15-17 jaar
- 600 microgram per dag voor volwassenen