Cyanogene glycosiden

Omschrijving

Cyanogene glycosiden zijn plantengifstoffen. Voorbeelden zijn de stoffen amygdaline en linamarine. Dit zijn natuurlijke gifstoffen. Deze plantengifstoffen zitten in bijvoorbeeld vlierbessen, lijnzaad, bittere amandelen en exotische knolgewassen (zoals cassave). Het is ook aanwezig in de pitten van steenvruchten zoals abrikozen, perziken, pruimen, kersen en in de pitten van appels en peren. 

In het lichaam worden cyanogene glycosiden omgezet in cyanide. Cyanide heet ook wel blauwzuur. Er kan ook blauwzuur ontstaan uit cyanogene glycosiden als producten worden vermalen. 

Gezondheidseffecten

Een hoge dosis cyanide kan de ademhaling belemmeren en een hartstilstand veroorzaken. In Afrika veroorzaakt langdurig gebruik van voedingsmiddelen met cyanogene glycosiden soms krop en kreupelheid. Krop is een vergroting van de schildklier en ontstaat door het eten van veel cassave in combinatie met een te lage jodiuminname. Dit komt doordat cyanide uit cassave met jodium bindt. 

In Nederland en andere westerse landen komt vergiftiging door cyanide zeer zelden voor.

Consumptiecijfers

Er is in de Europese Unie controle op het gehalte van cyanide in ingeblikte steenvruchten en producten waarin amandelen verwerkt zijn zoals marsepein, noga en sommige alcoholische dranken. Voor deze producten is een maximum toegelaten gehalte aan cyanide vastgesteld:

• Cyanide in noga, marsepein en soortgelijke producten: 50 milligram per kilogram eindproduct
• Ingeblikte steenvruchten: 5 milligram per kilogram eindproduct
• Alcoholhoudende dranken: 35 milligram per kilogram eindproduct

De amandelen die in de winkel of op de markt te koop zijn, zijn vaak zoete amandelen en vormen geen probleem.

De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft in 2016 berekend dat een volwassene bij het eten van een hele rauwe abrikozenpit al de veilige gezondheidslimiet kan overschrijden. Bij kinderen is deze limiet nog lager, dus lopen zij eerder risico er ziek van te worden.  Lees meer

Voedingsadvies

Met de volgende adviezen beperk je de inname van cyanogene glycosiden zoveel mogelijk:

• Eet geen pitten van steenvruchten, zoals abrikozenpitten, perzikenpitten, bittere amandelen, pruimenpitten, kersenpitten en appelpitten. Het per ongeluk doorslikken van een pit is niet gelijk een probleem. Zeker niet als je het niet kauwt.
• Maak geen thee van plantendelen met cyanogene glycosiden, zoals perzikbladeren.
• Schil cassave en rasp of snijd deze in kleine stukjes vóór het bakken.
• Eet tamme vlierbessen in plaats van wilde, omdat daar minder cyanogene glycosiden in zitten.
• Kook vlierbessen voor gebruik.
• Mocht je lijnzaad gebruiken, dan is het advies om dit met mate te doen en niet voortdurend. Een hoeveelheid van 15 gram gebroken lijnzaad wordt als veilig beschouwd, als je dit niet gedurende lange tijd doet. Dit komt overeen met 1 tot 2 eetlepels. Gebruik je tot maximaal 45 gram, dan is het beter om dit over de dag over 3 porties te verdelen, in plaats van in één keer. Gebruik liever gebroken dan gemalen lijnzaad. Naarmate lijnzaad fijner wordt gemalen, is de hoeveelheid cyanogene glycosiden die wordt opgenomen door het lichaam groter. 
• Eet zoete amandelen in plaats van bittere soorten. In marsepein worden zo weinig bittere amandelen gebruikt dat het gehalte cyanogene glycosiden laag is.