Alcohol (bier, wijn en sterke drank)

Wat zijn alcoholische dranken?

Alcoholische dranken hebben verschillende alcoholpercentages. Zo bevat bier 4% alcohol, wijn 10% en likeuren, whisky, wodka en gedistilleerde dranken meer dan 15% alcohol.

Hoeveelheid alcohol per glas

De grootte van het glas wordt aangepast aan het alcoholgehalte. Hoe sterker de drank, hoe kleiner het glas. Gebruik je een glas dat speciaal is gemaakt voor die drank, dan krijg je ongeveer 10 gram alcohol per glas binnen.  

Alcoholpromillage

Alcoholpromillage is de maat voor de hoeveelheid alcohol in het bloed. Bij het drinken van 1 glas met 10 gram alcohol heeft een man gemiddeld een promillage van 0,2 en een vrouw ongeveer 0,3. Het promillage hangt echter af van onder andere gewicht en de werking van de lever. De wettelijke limiet voor deelname aan het verkeer is gesteld op een promillage van 0,5. Als je net je rijbewijs hebt gehaald mag je de eerste 5 jaar niet rijden met meer dan 0,2 promille alcohol in je bloed. 

Hoe worden alcoholische dranken gemaakt?

Alcohol wordt geproduceerd door omzetting van koolhydraten. Dat productieproces heet gisting of fermentatie. Bij wijn worden vruchtensuikers uit fruit omgezet, bij bier zetmeel uit granen. Bij bijvoorbeeld port en sherry voegen de producenten alcohol toe. Bij jenever en whisky wordt de alcohol gedestilleerd. Destilleren is een proces waarbij de alcohol wordt geconcentreerd tijdens verhitting. 

Wat gebeurt er met alcohol na bereiding in gerechten?

Na meer dan 2 uur stoven van gerechten waaraan alcohol is toegevoegd, is meer dan 90% van de alcohol verdwenen. Bij korter verhitten blijft meer alcohol achter: circa 40% na 15 minuten verhitten.

Na flamberen blijft circa 75% van de alcohol aanwezig in het gerecht. Flamberen is het in brand steken van een van te voren verwarmde sterk alcoholische drank, die over een bereid gerecht wordt gegoten.

Bij bewaren in de koelkast of bij kamertemperatuur van gerechten of sauzen waarin alcohol is verwerkt, kan het alcoholgehalte met circa 10 tot 20% afnemen. 

Wat zijn de effecten van alcohol voor je gezondheid?

Het lichaam neemt alcohol snel op en het heeft direct invloed op het lichaam. Het begint met een ontspannen gevoel en een zekere mate van angstreductie. De ademhaling en polsslag versnellen en de bloedvaten in de huid verwijden zich. Dit is te zien aan een rood gezicht. Wanneer alcohol langzaam en bij het eten wordt gedronken, gaat dit proces trager. Via de dunne darm komt alcohol in het bloed. In de maag wordt al een klein gedeelte van de alcohol afgebroken. De alcohol die in het bloed terechtkomt, breekt de lever af.

Alcohol wordt in het lichaam afgebroken tot aceetaldehyde. Deze stof is schadelijk voor de cellen, maar scheidt je snel weer uit via de urine en uitademingslucht. 

Effecten van verschillende dranken

De gezondheidseffecten gelden meestal voor alle alcoholische dranken, behalve als dat hieronder anders is aangegeven. Het is bijvoorbeeld niet zo dat rode wijn gezonder is dan witte wijn. Dit effect wordt wel toegeschreven aan de hogere gehaltes aan antioxidanten in rode wijn, zoals flavonoïden, maar dit effect is nooit duidelijk aangetoond. 

Gedrag en stemming

Bij het oplopen van het alcoholgehalte in het bloed verandert de stemming en gedrag. Alcohol veroorzaakt zelfoverschatting, emotioneel gedrag en verdoving van de zintuigen. De reactiesnelheid vermindert en de kans op zelfoverschatting en emotioneel gedrag neemt toe. Er is een duidelijke relatie tussen alcoholgebruik en gedrag, waardoor het risico op sterfte en ziekte door verkeersongelukken en geweldsdelicten toeneemt. Dat doet zich vooral bij jongeren voor.

Verslaving

Alcohol kan leiden tot lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid of verslaving. Bij lichamelijke afhankelijkheid is steeds meer alcohol nodig voor hetzelfde effect. Als er na lange tijd gestopt wordt met het drinken van alcohol, treden onthoudingsverschijnselen op. Geestelijke afhankelijkheid uit zich in het gevoel niet meer zonder alcohol te kunnen. 

Toename kans van ziekten

Wat is het advies over het drinken van alcohol?

Het advies is om geen alcohol te drinken of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag. Dit advies is hetzelfde voor mannen en vrouwen. Matig alcoholgebruik van 1 glas per dag heeft positieve en negatieve gezondheidseffecten. Meer alcohol drinken heeft alleen maar negatieve effecten. 

Niet opsparen

Het opsparen van je alcoholische dranken past niet in dit advies, vanwege de negatieve gezondheidseffecten die dit met zich meebrengt. Dus het is niet zo dat je op de ene dag 2 wijntjes ‘mag’ als je de dag erna niets neemt. Of dat in het weekend 7 biertjes drinken geen kwaad kan als je de rest van de week niets drinkt. 

Dagje niet

Als je alcohol drinkt is het verder aan te raden om af en toe een dag over te slaan om de kans op gewenning of verslaving te verkleinen.

Water bij alcohol

Omdat alcohol vochtafdrijvend werkt is het aan te raden om naast een glas alcohol een glas water te nemen. 

Geen alcohol tijdens de zwangerschap

Vanwege de risico’s die hierboven omschreven zijn, is aan te raden geen alcohol te drinken vanaf het moment dat je zwanger wilt worden en tijdens de zwangerschap. In geval van vruchtbaarheidsproblemen kunnen ook toekomstige vaders beter geen alcohol drinken totdat hun partner zwanger is.

Het is onbekend of de risico’s ook gelden bij vrouwen die weinig drinken tijdens de zwangerschap. Gezien de belangen van het kind wordt zwangere vrouwen aangeraden geen alcohol te gebruiken. 

Pas op met alcohol tijdens de borstvoeding

Het is aan te raden geen alcohol te drinken als je borstvoeding geeft. Als je toch alcohol wilt drinken, dan geldt het advies om direct na een borstvoeding maximaal 1 drankje te nemen. Wacht vervolgens 3 uur met de volgende voeding. De alcohol is dan afgebroken. 

Geen alcohol voor kinderen onder de 18

Kinderen tot 18 jaar mogen in Nederland geen alcohol drinken vanwege de negatieve gevolgen voor de ontwikkeling en de gezondheid. 

Advies bij een kater

Het enige middel dat kan helpen tegen een kater is veel water drinken, gelijk met alcohol of direct daarna. Een kater kan optreden na meer dan 3 glazen. Het is per persoon verschillend of en wanneer iemand een kater krijgt. Een belangrijke factor bij een kater is de verstoring van de vochtbalans. 

Wat is het advies voor alcoholvrije dranken?

Met het drinken van een alcoholvrije variant van een alcoholische drank, bijvoorbeeld alcoholvrij bier of wijn, krijg je (vrijwel) geen alcohol binnen en minder calorieën. Het is een veiligere keuze als je nog moet autorijden of fietsen, of als je zwanger bent. Voor zwangeren en anderen die echt 0,0% alcohol binnen willen krijgen, geldt wel het advies om het etiket goed te controleren. Er kan namelijk nog een heel klein beetje alcohol in zitten: in alcoholvrij bier maximaal 0,1% en alcoholvrije wijn maximaal 0.5%. Neem alleen 0,0%.

Volgens de wet mogen dranken met minder dan 0.5% alcohol aan jongeren onder de 18 jaar verstrekt worden. Maar het is niet bekend of het drinken van alcoholvrije dranken, zoals alcoholvrij bier, ervoor kan zorgen dat jongeren wennen aan de smaak en daardoor eerder beginnen met het drinken van alcoholhoudend bier. Omdat niet bekend is of er negatieve effecten kunnen ontstaan, is uit voorzorg het advies geen alcoholvrij bier of andere alcoholvrije dranken aan jongeren onder de 18 jaar te geven.

Alcoholvrije dranken vallen in de categorie frisdranken. Deze dranken staan niet in de Schijf van Vijf. Het advies is: drink ze zo min mogelijk. Het zijn suikerhoudende dranken. Deze dranken vergroten de kans op overgewicht en diabetes type 2. Bovendien zitten er meestal zuren in, die slecht zijn voor je tanden.  

Wat staat er op het etiket van alcoholische dranken?

Op het etiket wordt het percentage alcohol in dranken weergegeven met vol%, wat volumeprocenten betekent. Deze vermelding gaat vooraf aan de term 'alcohol' of 'alc'. Van dranken die meer dan 1,2% vol alcohol bevatten, moet het alcoholgehalte worden vermeld. 

Als een drank volgens het etiket 10% vol alcohol bevat, wil dat zeggen dat de drank 10 milliliter alcohol bevat per 100 milliliter vloeistof. Omdat 1 milliliter alcohol 0,8 gram weegt, levert de drank per 100 milliliter 8 gram alcohol. 

Bestaat duurzaam geproduceerde alcohol?

Nederland importeert wijn die volgens de normen van eerlijke handel is geproduceerd. Deze wijnen zijn herkenbaar aan het keurmerk Max Havelaar op het etiket. Eerlijke handel zorgt ervoor dat boeren uit arme landen een goede prijs krijgen voor hun product.